New York’ta yasaklanan sebze; enginar uğruna kurşun yağmuru

Belediye Başkanı Fiorello LaGuardia, Bronx Terminal Pazarı’nda açılış kurdelesini keserken tarihe tanıklık etti. 1935’te Bronx Terminal Pazarı, organize suçla mücadelede adeta bir sahneye dönüştü; mafyanın tekelini kırmak amacıyla enginarların kısa süreliğine yasaklanması bile söz konusu olmuştu.

İçki, altın ya da silah değil… Amerika’daki ilk iki kıyı mafya savaşlarından birinin nedeni basit bir sebzeydi: Enginar. 1920’ler ve 30’larda Kaliforniya’dan New York’a uzanan bu ilginç hikaye, enginarı mafyanın gözde “kaçak malı” ve şiddet dolu çatışmaların merkezi haline getirdi.

KALİFORNİYA’DA ENGİNARIN YÜKSELİŞİ
Enginar, Amerika’ya 1880’lerin sonunda İtalyan göçmenler sayesinde gelmişti. Özellikle San Francisco’nun güneyindeki San Mateo bölgesi, sisli havası ve verimli toprakları ile bu sebze için ideal bir ortam sundu. Patates ve tahıl yerine, enginar; brokoli ve Brüksel lahanası gibi ürünlerin ekimine öncülük etti.
1890’lardan itibaren soğutmalı tren vagonları devreye girdiğinde enginar, ülke çapında kolaylıkla taşınabilir ve değerli bir meta haline geldi. 1920’lere gelindiğinde, Amerika’daki enginarların neredeyse tamamı bu bölgede yetişiyordu.

Üretim arttıkça, çiftçiler tarlalarını korumak için silahlandılar. Av tüfekleri, palalar ve köylüler arasında patlak veren şiddetli kavgalar, günlük yaşamın bir parçası haline geldi. İşte bu ortam, organize suçun elverdiği mükemmel bir zemin oluşturdu.

“ENGİNAR KRALI” VE NEW YORK MAFYASI
O dönemde New York’ta yükselişe geçen mafya aileleri, enginara dikkat etti. Sicilya doğumlu mafya patronu Ciro Terranova, Morello ailesinin desteğiyle pazarı kontrol altına aldı. “Enginar Kralı” lakabını aldığı Terranova, toptancıları sadece kendisinden alışveriş yapmaya zorluyordu.

Bu yöntemle fiyatları %30’a kadar yükseltmeyi başardı. Direnenlere dövme, mallara zarar verme ve aileyi tehdit etme gibi yöntemlere başvuruldu. Bronx Terminal Pazarı, 1930’ların başında “Enginar Savaşları”nın simgesel mekanı haline geldi.

Kaliforniya’da ise mafya temsilcileri, çiftçileri ürünlerini düşük fiyattan satmaya zorladı. Çiftçiler ile mafya arasındaki bu gerilim sık sık şiddet olaylarına dönüştü. Rakip tarlara yönelik pala saldırıları, sabotajlar ve hatta küçük uçaklarla “gaz bombası atıldığı”na dair söylentiler, dönemin gazetelerinde yer buldu.

NEW YORK’TA ENGİNAR YASAĞI
Olaylar öyle büyüdü ki, 1935’te New York Belediye Başkanı Fiorello LaGuardia devreye girdi. Bronx’ta polis eşliğinde bir kamyonun arkasına çıkarak enginar satışını “şehir için ciddi bir tehdit” ilan etti ve New York’ta enginarı yasakladı.

Basın ise yasağa alaycı gözlerle baktı: Bir sebzenin yasaklanması, halk için tam bir absürtlük olarak görülüyordu. Ancak tam da bu yasak, enginara olan ilgiyi daha da artırdı. Bir hafta sonra yasa kaldırıldı; ancak Terranova’nın tekelinin kırılmasına yetecek etkiyi göstermişti.

MAFYA MALINDAN SÜPER GIDAYA
Bir dönem enginar, mafyanın elinde yasadışı ticaretin simgesi haline gelmişti. Fakat 1940’lardan sonra bu tekel dağıldı ve enginar, hızla Amerikan mutfağında kendine yer buldu. Günümüzde Amerika’daki enginarların %99’u hâlâ San Francisco’nun güneyinde yetişiyor. Artık Bronx sokak kavgalarının değil, antioksidan deposu “süper gıda” olmanın sembolü haline gelmiş durumda.

Nasıl olur da bir sebze, mafyanın elinde koca bir şehri yasağa, çiftçileri silahlı kavgalarla yüz yüze bırakmaya ve gazetelerin manşetlerine konu olmaya itebilir? “Enginar Savaşları”, yalnızca tarım tarihinin değil, organize suç tarihinin de en çarpıcı sayfalarından biri olarak akıllarda yer edindi.

Odatv.com