Sirke nedir I Sirke nasıl yapılır I Sirke çeşitleri I Sirkenin mutfaktaki kullanım alanları I Sirkenin mutfak dışı kullanım alanları

Her ne kadar sıradan bir mutfak gereci gibi görünse de, sirke aslında binlerce yıllık bir geçmişin, tesadüflerin ve insan yaratıcılığının izlerini taşır. Sadece salatalarda kullandığımız ekşi bir sıvıdan ibaret olmayan sirke; üzümlerin, elmaların, tahılların veya pirinçlerin içindeki şekerin ve alkolün, asidik ve keskin bir lezzet patlamasına dönüşmesidir.

Yazımızda, sirkenin tanımından üretim sürecine, dünyanın en meşhur çeşitlerinden tarihteki ilginç kullanımlarına kadar pek çok detaya değineceğiz.

Bilimsel adıyla asetik asit (%5-20 oranında) ve sudan oluşan, fermente bir sıvı olan sirke, aslında doğanın en basit ve en eski kimyasal süreçlerinden biri olan fermentasyon sonucu meydana gelir.

Meyve sularının, şarabın veya biranın havayla buluşması ve içindeki alkolün asidik bir yapıya dönüşmesiyle oluşan bu sıvının üretiminde iki temel aşama yer alır:

Alkollü fermentasyon: Meyvelerde veya tahıllarda bulunan doğal şekerler, mayalar (yeasts) tarafından tüketilerek alkole dönüştürülür. Örneğin, üzüm suyunun şaraba dönüşmesi süreci buna örnektir.

Asetik asit fermentasyonu: Bu aşamada devreye, mikroskobik canlılar olan asetobakterler girer. Bu bakteriler, ortamda bulunan alkolü (etanol) oksijen yardımıyla asetik aside çevirir ve böylece sirkenin belirgin keskin tadı ve kokusu oluşur.

Sirkenin doğal yollarla oluşabilmesi için bir diğer önemli unsur da halk arasında sirke anası olarak adlandırılan yapıdır. Sirke anası (Mother of Vinegar), fermantasyon sürecini başlatan ve içinde asetobakterlerin barınmasını sağlayan jelatinimsi, kaygan bir kütle olarak sirkenin canlı ve faydalı bakteriler içerdiğinin göstergesidir.