Ay kekleri nedir I Ay keklerinin hikayesi I Ay kekleri nerede ve nasıl yapılır

Her yıl dolunayın en etkileyici olduğu zamanlarda, Çinliler ve Çin kültürünün izlerini taşıyan topluluklar gökyüzüne bakar, ardından küçük ama derin anlamlar barındıran bir tatlıyı paylaşır: Ay kekleri.

İlk bakışta sadece bir tatlı gibi görünse de, bu yuvarlak kekler Çin’in tarihsel, kültürel, politik ve gastronomik mirasını içinde barındıran önemli bir simgeye dönüşür. Fakat bu lezzetli hamur işleri yalnızca festival atıştırmalığı olmanın ötesinde, geçmişte gizli mesajlar iletmek amacıyla kullanılan birer direniş aracıdır.

AY IŞIĞINDA BAŞLAYAN KUTLAMA
Çin’de yazın sonuna yaklaşırken düzenlenen bir festivalde gece sofralar kurulur; aileler bir araya gelir, dolunay altında dilekler tutulur ve en önemlisi ay kekleri tatılır.

Festivalin kökenleri 3.000 yıl öncesine, Çin’in tarım toplumlarına dayanır. O zamanlar çiftçiler, hasatın sonunda tanrılara minnet verseler de, gelecek yılların bereketi için dua ederdi. Günümüzde de bu ritüeller devam ediyor; şeftali, pomelo, hurma gibi yuvarlak meyvelerle donatılmış sofralar hazırlanır, aslan ve ejderha danslarıyla kutlamalar renklendirilir. Ay tanrıçası Chang’e’ye adaklar sunulur, fenerler yakılır. Ancak festivalin en belirgin parçası daima yue bing, yani ay kekleridir.

YUVARLAK KEKLERİN ANLAMI
Yuvarlak siluetiyle tamamlanmayı, uyumu ve aile bütünlüğünü simgeleyen ay kekleri, aynı zamanda umut, şans ve uzun ömür temennileriyle yenir. Sidney Üniversitesi’nde Çin edebiyatı ve tiyatrosu üzerine çalışan uzman Xiaohuan Zhao, “Ay kekleri birlik ve beraberliği simgeler. Festival süresince aile bireyleri, geçmişin mirasını bugünün sofrasına taşır.” demektedir.

Basitçe görünebilirler ancak içleri kırmızı fasulye ezmesi, lotus tohumu, karışık kuruyemişler veya kavun püresi gibi zengin malzemelerle doldurulur. Üzerlerine işlenen desenler ve Çin karakterleri, “refah”, “barış” ve “uyum” gibi olumlu dilekleri ifade eder. Bu zarif süslemelerin ardında ise sessiz bir isyanın yankısı bulunmaktadır.

TATLIYA GİZLENMİŞ DİRENİŞ
Ay keklerinin tarihindeki en dikkat çekici hikaye, 14. yüzyılda Moğol hakimiyetindeki Çin’e dayanır. Yuan Hanedanı’nın baskıları yoğunlaşırken, Han Çinlilerinin toplanması yasaklanmıştı. Yine de yaratıcı direnişçiler sayesinde, ay kekleri gizli mesajları ileten birer araç haline geldi. Tatlıların içine saklanan kağıtlarda “Sekizinci ayın on beşinci gecesi ayaklanma!” yazıyordu.

Bu mesajlar, Ming Hanedanı’nın kurucusu Zhu Yuanzhang yönetiminde geniş halk hareketlerine dönüşerek Yuan Hanedanı’nın devrilmesine ve Çin’in yeniden Han kökenli bir hanedan tarafından yönetilmesine zemin hazırladı. Böylece ay kekleri yalnızca bir tatlı değil, Çin’in özgürlük mücadelesine duyulan inancın yenilebilir bir sembolü haline geldi.

CHANG’E’NİN AYA KAÇIŞI
Ay keklerine ilham veren diğer bir güçlü figür ise Chang’e’dir. Efsaneye göre, kocası Yi on güneşten dokuzunu okla vurarak dünyayı kavurucu sıcaklardan kurtarmıştı. Tanrılar, Yi’ye ölümsüzlük iksiri bahşetmişti. Ancak zamanla kudretin kötüye kullanılmasından korkan Chang’e, iksiri içerek ay tanrılarına sığındı ve orada sonsuza dek yaşadı. Bu fedakarlık öyküsü, Ay Festivali’nin merkezinde hâlâ güçlü bir simge olarak yer almaktadır.

AY KEKLERİNİN BÖLGESEL YORUMLARI
Ay kekleri, sadece bir tarif olmanın ötesinde, Çin’in 30’dan fazla bölgesinde yüzlerce çeşitlere sahip zengin bir kültürel mirasın parçasıdır. Şanghay’da hurma dolgulu, çıtır hamurlu versiyonları, Yunnan’da jambonlu-ballı alternatifleri, Suzhou’da ise kıymalı-tuzlu ay kekleri öne çıkarken, en çok tanınan ve ihraç edilen model Kanton usulü ay kekleridir. Bu model, özellikle 1960’lı yıllarda Hong Kong’un ekonomik yükselişiyle uluslararası arenada popülerlik kazanmıştır.

Bu çeşitte, domuz yağıyla hazırlanan yumuşak hamur, yoğun lotus tohumu ezmesi veya kırmızı fasulye püresiyle doldurulur. Ortasında yer alan tuzlu yumurta sarısı hem bereketin hem de zenginliğin simgesidir.

Yapım aşaması kadar görünümü de özen gerektiren ay kekleri; un, yumurta, süt tozu, mısır şurubu ve tereyağı gibi malzemelerle hazırlanır, iç dolgusu ustaca sarılır. Tahta kalıplarda şekillendirilir; fırına girmeden önce nem dengesi kontrol edilir, pişirme sırasında çatlamamaları için dolguların iyice dinlendirilmiş olması şarttır.

Modern şefler için halen bir meydan okuma olan ay kekleri, Malezya, Endonezya ve Hong Kong’daki otellerde her yıl on binlerce adet hazırlanarak, dokusu, nem dengesi ve tatlı-tuzlu uyumun incelikleriyle dikkat çekiyor. Şef Kent Ooi Hooi Chuan, “Doğru pişen dolgular sadece damağa hitap etmez; görsel olarak da muhteşem bir sunum ortaya koyar.” şeklinde söz söylüyor.

Artık süpermarket raflarında rahatlıkla bulunabilen ay kekleri, milyarlarca dolarlık bir sektöre dönüşmüş durumda. Ancak onların tarihsel ve kültürel değeri, sıradan bir tatlının ötesinde; ister evde el emeği ile hazırlanan tarif olsun, ister bir otelde özel koleksiyona dahil edilmiş lüks versiyon, her ay keki birlik, direniş ve kültürel mirası taşıyor.

Bir tatlının özgürlüğü nasıl fısıldayabildiğini, gökyüzündeki ayı izlerken daha iyi anlayabilirsiniz. Bazen en büyük devrimler, küçük bir avuç tatlının içinde saklıdır.

Odatv.com