Kaşıkla uzaya! Türkiye’nin gastronomi roketi hazır mı
Geçen hafta düzenlenen 5. Global Gastroekonomi Zirvesi’nde, TURYİD Başkanı Kaya Demirer ile Emre Alkin Hoca sahnede buluştu; sohbetleri ufkumuzu genişletti. Sanki bir anda uzaya ışınlanmış gibi hissettik. Türkiye gastronomi turizminde nereye gidiyor? Yoksa gerçekten var mı?
İspanya’nın bu başarısını 2018’de “Gastronomi Turizmi ve İspanya”[1] başlıklı yazımda değerlendirmiştim. Konuyu anlatım odaklı yeniden ele aldığım günden bu yana tablo değişmedi:
Bizim mutfak, adeta altın bir hazine; ancak turisti hâlâ açık büfte zincirlemişiz!
İSPANYA UZAY GEMİSİNDE GÖKBOYUNDA, BİZ TAKSİDEYİZ
İspanya’nın turizm geliri 136 milyar $ iken, Türkiye’ninki 60 milyar $ civarında.
Güneş mi? Var. Deniz mi? Var. Lezzet? Artık fazlasıyla!
Peki neden hâlâ İspanya’nın galaktik sofrasını izleyip “Ne kadar havalı!” diyoruz?
Çünkü İspanya sofrayı bir marka haline getirirken, biz hâlâ “Hadi bi’ kebap patlatalım, turist bayılır!” demeye devam ediyoruz. Orada Tapas bir tabak değil, adeta TikTok dans performansı; Paella ise Star Wars final sahnesi gibi sunuluyor.
Bizimkinde ise turist “Döner mi, lahmacun mu, yoksa ikisinin birleşimi mi?” diye seçim yapmakta zorlanıyor.
Binlerce yıllık mutfak mirasımız var ama öyküleri neredeyse unutulmuş durumda!
RAKAMLAR SOĞUK, MİZAH İSE KOZMİK!
İspanya’da turist başına yeme-içmeye ayrılan harcama 22,5 milyar $ iken, bizde bu rakam yalnızca 9 milyar $. İspanya sofrada adeta Oscar kazanmış, biz hâlâ “Ekmeği ban, oh mis!” dedirten sahnelerdeyiz.
Asıl fark buradan kaynaklanıyor: İspanya, tabaklarını adeta bir Hollywood yıldızı gibi sunarken, biz hâlâ kebap dürümüyle selfie çekiyoruz.
BİZİM SOFRAMIZDA GALAKSİ GİZLİ!
Oysa bizim mutfağımız, yoğurttan tarhanaya, Türk kahvaltısından helvaya kadar her kaşığında bir evren saklıyor. Ancak bu evreni “açık büfe” formatıyla gölgede bırakıyoruz. Aslında galaksinin gizli kahramanlarından bazıları şunlar:
- Yoğurt: Galaksinin probiyotik Yoda’sı!
- Türk Kahvaltısı: Uzaylıya bile “Bir yumurta daha kırayım mı?” dedirten sabah ritüeli.
- Tarhana: Anadolu’nun süper kahramanı, her kaşığında bin yıllık bilgelik saklar.
UNESCO bile bu lezzetlerin büyüsüne kapılmalı; çünkü onlar gıdanın ötesinde, medeniyetin yapıtaşları.
MUTFAK, EKONOMİNİN KUTSAL JEDİ TAPINAĞI!
Gastronomi, sadece bir tabak yemeğin ötesine geçer; çiftçinin, aşçının alın terini, turizmin enerjisini ve kültürün öykülerini birleştirir. Yani ekonominin Kara Şimşek’i gibi bir güce sahiptir!
Fakat bizde turistin ödediği paranın büyük bölümü zincirin içinde kayboluyor. Ne aşçıya, ne çiftçiye, ne de yoğurtçunun hakkını tam olarak ulaştırabiliyoruz. Herkes “Kebapçı abi naber?” sohbetlerine dalarken, asıl kahramanlar tarlada, mutfakta “Nerede benim galaktik Oscar’ım?” diye bekliyor.
KAŞIKLA KOZMİK DEVRİM BAŞLASIN!
Artık turizmi sadece “adet”le değil, “değer”le büyütmenin zamanı geldi. Turist sayılarının ötesinde, kaşık başına düşen geliri roket hızında artırmalıyız!
BUNUN İÇİN 5 KÜÇÜK ADIM YETER
1. Üreticiyi Sahneye Çıkar: Çiftçi, aşçı, balıkçı, yoğurtçu… Hepsi sofranın gerçek Jedi’ları!
2. Gastronomiyi Popstar Yap: Tarım ve Turizm Bakanlıkları birlikte “Kutsal Sofra Festivali” düzenlesin; teması olsun, mesela yoğurt!
Lezzetleri Markalaştır: Her ilin kendine özgü kahraman lezzeti evrene fırlasın.
3. Tabakları Öyküleştir: Yoğurt “bağırsakların Jedi Ustası”, kahvaltı “galaksinin sabah ritüeli”, tarhana ise “kırmızı altın” olarak anlatılsın.
4. Sofrayı Diplomasi Masasına Taşı: “Made in Türkiye” yalnızca tişörtlerde değil, tabaklarda da parlasın. Yoğurdumuzu, kahvaltımızı, helvamızı, kültür balığımızı dünya sahnesine çıkaralım. 25 milyar dolarlık ekonomimizi 50’ye, 100’e katlayabiliriz! Hatta yoğurt kasesini BM toplantısına getirsek, dünya barışı bile gelebilir!
SON SÖZ
Bir ülke öykülerini önce mutfakta pişirir, sonra dünyaya “Afiyet olsun!” diyerek sunar. Türkiye gastronomisini sadece ekonomik bir sektör olarak değil, kutsal bir galaktik süper güç olarak benimsediğinde, turizm gelirleri artar ve adeta uzaya fırlar!
İSPANYA-TÜRKİYE GALAKSİ SOFRASI ÖZET KARŞILAŞMASI
Turizm Geliri: 136 milyar $, 60 milyar $ – İspanya uzay gemisinde, biz ise taksideyiz
Yeme-İçme Harcaması: 22,5 milyar $, 9 milyar $ – Sofrada Oscar farkı
Gastronomi Ekonomisi: 95 milyar $, 25 milyar $ – İspanya, sofradaki kazancımızın dört katını elde ediyor
Turistin Tabağa Katkısı: İspanya %23,6 iken, biz %36 – Bu oran, bizde gastronomi ekonomimizin cüce kaldığını gösteriyor. Turistin parası aşçıya, çiftçiye, yoğurtçuya, balıkçıya tam anlamıyla ulaşmıyor; zincir kopuk!
[1] DÜNYA Gazetesi, 2018 https://www.dunya.com/kose-yazisi/gastronomi-turizmi-ve-ispanya/400572
Odatv.com
