Kumpirin hikayesi I Kumpir nereye özgü I Kumpir nasıl yapılır

Sokak köşelerinde közlenen devasa patatesler, tereyağı ve kaşarla buluşturulduktan sonra onlarca başka malzeme ile birleşir… Sonuç, sadece doyurucu bir yemek değil, aynı zamanda modern şehir kültürünün en etkileyici sokak lezzetlerinden biri haline gelen Kumpir‘dir. Peki, herkesin büyük bir keyifle tükettiği bu yemeğin adı nereden gelmektedir?

PATATESİN İSMİ DE BİR YOLCULUĞA ÇIKMIŞTIR
Orta Amerika’dan Avrupa’ya taşınan patates, sadece sofraları değil, aynı zamanda dilleri de değiştirmiştir. Almanca’da “Kartoffel” olarak bilinen patates, Avusturya’da Erdapfel (yer elması) veya Grundbirne (toprak armudu) gibi isimlerle anılmıştır. Bu isimlendirmeler, bitkinin yer altında yaşamına ve armudumsi görünümüne işaret etmektedir.

Rusça’da kartofel şeklinde kullanılan bu kelime, Balkanlar üzerinden Anadolu’ya da ulaşmıştır. Bugün hâlâ bazı bölgelerde patatese “kartof, kartol, kartul” denildiğini duyabilirsiniz. Diğer yandan Türkiye’de yaygın olarak kullanılan “patates” kelimesi, Rumca aracılığıyla Haiti’de konuşulan Arawak dilinden gelerek mutfak kültürümüze yerleşmiştir.

“KUMPİR”İN ETİMOLOJİSİ
Kumpir ismi, Avusturya Almancasındaki Grundbirne (toprak armudu) sözcüğünden türemiştir. Bu kelime farklı ağızlarda çeşitli formlara bürünmüştür: grumpm, krumpm, grumper, krumpir, grumpirn, krumpern… Balkan dillerinde ise krumpir, kompir, krompir gibi biçimler ortaya çıkmıştır.

Özellikle Bulgar ağızlarında kullanılan kumpir biçimi, Türkçedekiyle birebir aynıdır. Bu benzerlik, kelimenin Balkan göçleriyle Anadolu’ya taşındığını açıkça gösteriyor. Yani, kumpirin ismi, patatesin kendisi gibi bir göçmen öyküsüdür.

KÜLTÜRLERARASI SOFRANIN HİKAYESİ
Bugün İstanbul’un Beşiktaş’ında, İzmir’in sahilinde veya Ankara’nın meydanında karşımıza çıkan kumpir, aslında çok dilli ve çok kültürlü bir yolculuğun meyvesidir. Patatesin Amerika’dan Avrupa’ya, oradan Balkanlar ve nihayet Türkiye’ye uzanan serüveni, sadece yemek tarihini değil, aynı zamanda dillerin ve kültürlerin buluşmasını da anlatıyor.

Bu yüzden kumpir, sadece “sokakta yenilen bir patates” olarak nitelendirilemez. O, göç yollarında farklı formlara bürünen, Balkan ağızlarında çeşitli tonlarla yankılanan ve sonunda Türkiye sokak kültürünün yıldızı haline gelen bir lezzettir.

Kısacası: Kumpir, midemizde ve dilimizde iz bırakan, göç öyküsünü anlatan bir hikaye‘dir.

Odatv.com