Cumhuriyet’le yaşıt sofralar; 102 yıllık lezzet efsaneleri
29 Ekim 2025’te Türkiye, Cumhuriyet‘in 102. yılını kutluyor. Bu özel yılda, 1923’te kapılarını açıp bugün hâlâ hizmet veren restoranlar, pastaneler, fırınlar ve kasaplar, ülkemizin damak kültüründe yaşayan simgeler olarak yer alıyor. Kapatılan efsanelerin ötesinde, sadece 1923 doğumlu (bazı mekanlar daha önce açılmış olsa da 1923’te yeniden düzenlenmiş), ağırlıklı olarak İstanbul’da olmak üzere Anadolu’dan seçilmiş bu sekiz mekanın hikayesini tek bir nefeste sunuyoruz. Bu mekanlar, GastrOda ekibinin hafızasında derin izler bıraktı.
BAYLAN PASTANESİ, AVRUPALI TATLILARIN İSTANBUL ADRESİ
Filip Lenas, 1923’te Beyoğlu’nda “Loryan” adıyla faaliyete başladı; 1934’te mekanın Kadıköy’e taşınmasıyla adı Baylan olarak değiştirildi.
Kup Griye (1954’ten beri aynı tarifle), monte krem ve adisababa ile anılan mekan, Muvakkithane Caddesi’ndeki ana şubesiyle; Bebek’teki ikincisi ise 2010 yılında hizmete girdi. Beş nesil boyunca Avrupa pastacılığını İstanbul’a taşıyan bir öykü anlatıyor.
ELİT ÇİKOLATA, TÜRKİYE’NİN İLK YERLİ ÇİKOLATA FABRİKASI
1 Eylül 1923’te Todori Menage, Eminönü’nde “Menage Chocolate” adıyla faaliyete başladı; 1924’te ise Elit ismini aldı. Bugün de madlen, draje ve tablet çeşitleri orijinal formülleriyle üretiliyor. Hobyar Mahallesi’nde bulunan fabrika, Cumhuriyet’in sanayi dünyasındaki tatlı temsilcisidir.
OSMAN KASAP, DÖRT KUŞAKLIK ET GÜVENLİĞİ
Sirkeci’de, Tütün Gümrüğü’nün yakınında 1923’te açılan Osman Kasap, Hocapaşa Sokak’taki küçük dükkânında odun ateşinde döner, taze et ve değişmeyen temizlik standartları ile hizmet sunuyor. İsmet İnönü’nün övgüyle andığı bu mekanın defteri, dükkanın cam cephesinde sergileniyor.
TARİHİ KARAKÖY BALIKÇISI, GRİFİN HAN’DAN RAKI SOFRALARINA
Hüsamettin Doğan, 1923’te Grifin Han’da küçük bir balık dükkânı olarak faaliyete başladı; sonradan lokantaya dönüştü. Mevcut patron Hakan Özkaraman yönetiminde, Bankalar Caddesi’nde taze balık, zeytinyağlı mezeler ve klasik rakı kültürü sunuluyor.
1924 İSTANBUL (REJANS), BEYAZ RUS MİRASI
1923’ün sonlarında Beyaz Rus Mihailoviç’in devralmasıyla, 1924’te resmi açılışı yapılan “La Regence”, blini, pelmeni ve Rus-Türk mutfak füzyonunu sunuyor. Agatha Christie’nin uğrak mekanı olan Olivya Geçidi’nde, İstiklal’in gizli cevheri olarak biliniyor.
ASRIN HELVACISI, DİYARBAKIR’IN HELVA VE KAHVE GELENEĞİ
Hasan Vuranel, 1923’te kurduğu dükkânıyla çarşıda yerini aldı. Un helvası, tahin helvası ve fıstıklı tatlıları ile tanınan mekanın yanında, taze Türk kahvesi de sunuluyor. Üç nesil, aynı lokantada kültürel mirası yaşatıyor.
BEYAZ FIRIN, BALAT’IN MAKEDON MİRASI
Kozma Stoyanof, 1923’te Makedonya’dan İstanbul’a göç ettikten sonra Vodina Caddesi’nde fırınını açtı. Tahinli çörek, koko, acıbadem kurabiyesi ve taze börek-poğaça lezzetleri ile beş nesil boyunca Balat’ın sabah havasını yaşatıyor. Bugün İstanbul’un farklı semtlerinde de hizmet veriyor.
HAFIZ MUSTAFA, 1864’ÜN CUMHURİYET MODERNİZMİNİN TEMSİLCİSİ
İsmail Hakkı Bey’in 1864’te kurduğu bu mekan, 1923’te torunlarının sanayileştirmesiyle adını duyurdu. Lokum, baklava, Türk kahvesi ve fal geleneğiyle Hamidiye Caddesi’nde bulunan ana dükkânı, Eminönü’nün tatlı-kahve simgesi haline geldi.
Bu sekiz mekan; 1923’te yenilikçi dokunuşlarla filizlendi, göçmen emeği, yerli girişim ve aile sıcaklığı sayesinde Cumhuriyet’in lezzet hazinesini oluşturdu.
Bugün, bir Kup Griye, bir dilim Elit madleni, bir fincan Hafız Mustafa kahvesi veya Osman Kasap’ın döneri eşliğinde bu mirası tadabilirsiniz.
Nice 102 yıllara, lezzet dolu bir Cumhuriyet’e!
Odatv.com
