Matcha çayının geleceği tehlikede mi I Matcha çayı nedir I Uji nerede

Japonya’nın Kyoto’ya yakın Uji şehri, yüzyıllardır matcha çayının simgesi haline gelmiş durumda. Fakat günümüzde bu eşsiz yeşil toz, sadece geleneksel çay seremonilerinde değil, sosyal medyada, kafelerde, tatlılarda ve hatta turistlerin bagajlarında da öne çıkıyor. Uji sokaklarında matcha bulmak artık adeta bir şans işine dönüşmüş: Talep, üretimin ötesinde seyrediyor.

MATCHA’NIN KALBİ: UJI
Uji, Japonya’nın en üstün matcha’larının memleketidir. Burada çay üretimi, bir sanat dalı olarak kabul edilen beceri ile harmanlanmış durumda. Törensel (ceremonial) kalite matcha, yalnızca ilkbaharda, gölgede olgunlaşan en taze yapraklardan elde edilir. Bu özenli süreç, çaya umami dolu, acı notalardan uzak, zengin bir tat karakteri kazandırırken, zahmetli yöntem nedeniyle yüksek verimlilik sağlanamıyor. Geleneksel taş değirmenlerde öğütülen bu çay, saatler süren emeğin ardından sadece birkaç kutuda toplanabiliyor.

KÜRESEL TALEP, YEREL KRİZ
Japonya Tarım Bakanlığı verilerine göre, 2023 yılında 4.176 ton matcha üretilirken – bu rakam 2010’a oranla üç kat artmış durumda. Ancak artan üretime rağmen, turist dalgası ve küresel trendler Uji’de matcha’yı adeta bir “lüks tüketime” dönüştürmüş durumda. Sadece 2024’te Japonya’ya gelen 37 milyon turistin büyük bir kısmı Uji’de uğrayıp, ellerinde yeşil kutularla ayrılıyor.

Bazı satış noktaları kişi başına satış sınırı koyarken, en bilinen mağazalardan Nakamura Tokichi Honten halen sınırsız satış yapıyor. Bu durum, sabah saatlerinde mağaza önünde adeta telaş havası yaratıyor. 10:00’da açılan dükkan, beş dakika içinde tüm matcha kutularını elden çıkartıyor.

MATCHA’NIN MODERN YÜZÜ
Bugün matcha, yalnızca bir çay olmaktan çıkıp; latte, smoothie, kurabiye, erişte, dondurma, ramen, hatta takoyaki gibi çeşitli ürünlerde yerini alıyor. Özellikle törensel kalite matcha’nın bu şekilde kullanılması, geleneksel çay ustalarında endişeye neden oluyor. Çünkü esas olarak bu ürün, sadece sıcak su ile çırpılarak, imparatorlara layık bir tören eşliğinde içilmek üzere tasarlanmıştı.

Global Japanese Tea Association Başkanı Simona Suzuki, törensel matcha’nın kahve yerine tercih edilmesi sonucu tapınaklar ve seremonistler bile malzeme bulmakta zorlandıklarını belirtirken, bu nadir çayın yalnızca damak zevki değil, aynı zamanda bir kültür mirası olduğunu hatırlatıyor.

MATCHA’YI ANLAMAK
Matcha’nın kaliteleri şu şekilde sınıflandırılıyor:

• Törensel (Ceremonial): Sade tüketim için en yüksek kalite.
• Premium (Günlük): Hem içim hem de tariflerde kullanılabilen kalite.
• Mutfaklık (Culinary): Tarif ve tatlılarda kullanıma uygun, hafif acımsı bir tat profiline sahip.

Uji’deki şefler ve çay uzmanları, turistlerin bu kaliteleri bilerek alışveriş yapmalarını umuyor. Çünkü her yeşil toz, aynı amaç için üretilmiyor.

MATCHA TÜKENEBİLİR Mİ?
Kısa vadede evet; üretim süreci yavaş ilerliyor, ancak talep hızla artıyor. Fakat çözüm sadece üretimi artırmak değil, aynı zamanda tüketim bilincini geliştirmekten geçiyor. Matcha, sadece geçici bir trend değil, Japonya’nın yüzyıllardır süregelen çay kültürünün özüdür. Onu tüketirken gösterilen saygı, bu kültüre duyulan saygıyı da yansıtır.

KAYNAK: BBC

Odatv.com